Kritikak eta Iruzkinak

Liburu honen bertute handienetako bat edozein irakurlerentzat eskuragarri izatea da. Ez da beharrezkoa aldez aurretik interneti edo sareei buruzko ezagutzarik izatea, idazleak transmititzen duen mezu erabat politikoa ulertzeko. Arlo tekniko-politiko horretan esperientzia dugun pertsonok (Martak liburuan aurkeztutako adibide asko lehen pertsonan bizi genituelako edo haietako beste batzuk eraikitzen jarraitzen dugulako), eduki bereziki gozagarria aurkituko dugu eta, zergatik ez aipatu, agian nostalgiko jartzeko modukoa ere bai. Hobe ez.

Liburua oso interesgarria da, batez ere azken zatian, non gaur egungo proiektu ukigarriak deskribatzen diren, hala nola fedibertsoa (Abaraskak kudeatutako instantzia hau ere, adibide bikaina izan liteke). Bi gogoeta bereziki probokatzaileak suertatu zaizkit: lehenik, internet hiru aldiz lapurtu digutela esatea. Ez dakit zehazki hiru izan ote ziren edo gehiago izan diren, baina egia esan, EAEn sarearen lapurreta fisiko bat ere jasan genuen, beraz denbora asko egon naiz horren inguruan hausnartzen. Sakonki pentsarazi didan bigarren gogoeta software librearen gobernantza-ereduari buruzkoa da. Hau eztabaida bizia da gutako askorentzat, software libreko proiektuetan lan egiten dugunontzat, baina zoritxarrez ez guztientzat. Erabat ados nago gobernantza-eredu demokratikoak imajinatzea funtsezkoa dela komunitate horietan; izan ere, horietako batzuk ez dira onartu nahi genukeen bezain demokratikoak, Martak planteatzen dituen parametroetan aztertuz gero.

Laburbilduz, liburu honek interneten egungo egoerari buruzko ikuspegi argia eta ondo argumentatua eskaintzen du, eta dagoeneko irudikatzen, borrokatzen eta sarea aldatzen ari diren proposamenak argitara ekartzen ditu.

Guzti hori interesgarria iruditzen bazaizu, liburu hau zuretzat da.

Aselekiko adiskidetasunak testuinguru berezia sor dezake liburu hau baloratzeko unean, hori ez dut ukatuko. Baina kalitate literarioak funtsezko irizpidea izaten jarraitzen du niretzat honelako liburu bat irakurtzen dudan bakoitzean: narratiba (eramaten zaituena), estiloa (beti bezain pertsonala), pertsonaien sakontasuna (aipamen berezia, zalantzarik gabe, Elederrentzat) eta obraren beste alderdi tekniko, eta ez-tekniko batzuk modu objektiboan ebaluatzen saiatu behar baita irakurle kritikoa. Puta ideiarik ez duen arren. Adibidez, ironia ia-ia protagonistetako bat dela antzeman nahi badu.

Liburua irakurtzen amaitu bezain laster, mezu batzuk bidali nizkion Aseli: "Saramagoren eragina igartzen zaizu", "Eszena batek gogora ekarri dit orain izenburua gogoratzeko gai ez naizen pelikula bat" eta, bukatzeko, "Agian zure libururik ironikoena da". Eta azken mezua bidali nion, azalpen gisa: "Ziur naiz azken horretaz". Guzti hau, bermeotarrez, noski. Izan ere, liburu honen estiloa prosa arin, bihurri eta ironikoagatik bereizten da. Esan dudan bezala, Saramago gogorarazi didana behin baino gehiagotan. Zortzigarren Hiria irakurtzen hasi bezain laster, argi ikusten baita Aselek hizkuntzarekin eta hitzen jariakortasunarekin jolasteko gogo handia zuela ordenagailuaren aurrean esertzen zenean. Eta, egia esan, zentzu horretan ere, oso liburu aberatsa iruditu zait.

Kontakizunari buruz, ezin dut gehiegi azaldu 150 orrialdeko liburu bati buruz, izorrakirik egin gabe. Bakarrik esango dut sarritan trilogietako bigarren liburuek, zubi lana egiten duela lehenaren eta azkenaren artean. Ekarpen handirik egin gabe. Ez da Aselen liburu honen kasua. Asakayalaren aldeko bala bat galtzea litzatekeelako, seguruenik. Eta izorrakiak saiheste aldera, ez dut askoz gehiago esango. Bi hari, eta ez dakigu nola elkartuko diren azkeneraino. Listo. Horraino.

(Baina irakurle kritikoari galdetuko bagenio, "pizza batekin gauza asko azaldu daitezkeela" erantzungo liguke. Esaldi kriptiko horrek, zerbait argituko duelakoan.)

En fin, berriz irakurri dut orain arte idatzitako iruzkin zatia. Eta pentsatu dut, zerbait ulertu nahi duenak, liburuari ekin beharko diola. Bi hitz hauek ulertzeko asmoz iruzkina bigarren aldiz irakurtzen saiatu beharrean.

Irakurle askok esaten dute ez dutela liburu gogokoenik. Nik bi ditut. Egia da liburu kuttun gehiago ditudala, baina galdetzen didatenean esaten dut nire liburu gogokoenak Harper Leeren "To Kill a Mockingbird (Matar a un ruiseñor)" eta John Steinbecken "The Grapes of Wrath (Las uvas de la ira)" direla. Bada, uste dut hemendik aurrera hasiko naizela esaten "Babilonia" nire liburu gogokoenen artean dagoela.

Zergatik? Erabat liluratuta utzi nauelako. Nire ustez, gauza on asko ditu, zure etxean bezala sentitzeko girotze aparta, irakurketa oso dinamikoa eta adiktiboa egiten duten narratzaileak, eta aurkezten digun aldi historikoari dagokionez, erakarri nauen istorioa. Beste gauza askoren artean.

Elementu batzuk aipatzearren, girotzeari dagokionez, esan behar da 190 urte baino gehiago pasatu direla nobelaren istorioa kokatzen den garaitik, hala ere, ez da zaila Bedania eta Babiloniako atmosferan sartzea, nire uste apalean, zoragarri deskribatuta dagoelako. Narratzaileei dagokienez, bereziki gustatu zait Kaxiano, oso erraza baita harekin konektatzea, "To Kill a Mockingbird (Matar a un ruiseñor)" liburuaren Scout eta Jem-en antzera. Eta pertsonaiei dagokienez, Kaxiano eta Klemente dira nire gogokoenak. Kristautasuna eta euskal mitologia nola nahasten dituen asko gustatu zait eta trenaren baliabideak asko laguntzen du etorkizunera begira jartzeko irakurlea, azalpen sozial konplexuetan sartu beharrik gabe. Ulerterraza da.

Nobela honek gauza "txar" bakarra du, baina argi dago Joan Mari Irigoienek bilatzen zuela liburua irakurtzen hasterakoan pixka bat galduta sentitzea irakurlea. Lehenengo 20-30 orrialde horiek, nor den nor identifikatzea lortu duzun arte, sarbide zailekoak baitira, nire ustez. Baina haizeak nondik jotzen dizun ondo jakin gabe, eroaten uzten bazara, liburu zoragarri baten barruan sartuko zaitu.

"The Grapes of Wrath (Las uvas de la ira)" irakurri duen edozeinek badaki bere amaiera apoteosikoa dela; izan ere, Babiloniaren amaiera, nire iritzi apalean berriro ere, maila berean dagoela iruditu zait.

Baleude, sei izar emango nizkioke. ;-)