Kritikak eta Iruzkinak

Ez nuen Patxi Iturregi idazlea ezagutzen, baina narrazio bilduma polita du besapean. Berrian irakurritako artikulu honek bultzatu ninduen liburu hau erostera. Ea ba zer moduzkoa den! www.berria.eus/kultura/patxi-iturregik-garai-honen-holograma-bat-osatu-du-ipuinen-bidez_2138260_102.html

XIX. mendearen hasieran txinatar gazte bat umezurtz geratzen da eta babesle misteriotsu batek Ingalaterrara eramaten du, inperioaren bihotzera. Inperio hori gure mundukoaren antzekoa da, baina fantasia puntu batekin.

Zehaztuko ez dizkizuedan arrazoiengatik hizkuntzalaritzak garrantzi handia du liburuan eta agertzen den magia sistema oso erakargarria iruditu zait.

Inperialismo britainiarraren kritika zorrotza egiten du Rebecca F. Kuang-ek liburukote honetan. Ia 550 orri dituen arren ondo eusten dio istorioaren tentsioari. Idazlearen beste lan batzuek ere itxura bikaina dute, esaterako "Opioaren gerra" trilogiak. eu.wikipedia.org/wiki/Rebecca_F._Kuang

Lehen 100 orriak irakurri ditut eta gozatzen ari naiz. XIX. mendearen hasieran txinatar gazte bat umezurtz geratzen da eta babesle misteriotsu batek Ingalaterrara eramaten du, inperioaren bihotzera. Inperio hori gure mundukoaren antzekoa da, baina fantasia puntu batekin. Ea nola jarraitzen duen, interesgarri dago!

Naziek egindako izugarrikeriak modu gordinean kontatzen ditu komikiaren egileak. Kontakizunaren zintzotasuna eskertzekoa iruditu zait. Bere familiak jasandakoa azaltzen badu ere, ez baita idealizazioetan erortzen. Adibidez, ez da saiatzen bere aitaren "berezitasunak" edo bien arteko harremanaren gorabeherak ezkutatzen.

Art Spiegelmanek komikian juduak, poloniarrak, naziak... irudikatzeko animaliak erabili izanak eztabaida eragin zuela irakurri dut, baina oso ondo funtzionatzen duela iruditu zait. Harrigarria da batzuetan ze indarra duten marrazkiek. Ez dut uste berehalakoan ahaztuko ditudanik saguen izu eta sufrimendu aurpegiak...

Itzulpenari dagokionez, ez dut jatorrizkoa irakurri, baina asko gustatu zait Vladek Spiegelmanek ingelesarekin dituen zailtasunak itzultzean Julen Gabiriak erabili duen "euskara hautsia".

Liburu bitxia da. Amaitu ondoren jendearen kritikak irakurtzen aritu naiz eta askori jasanezina egin zaie, argumenturik ez duela diote eta aspergarria dela. Egia da gauza gutxi gertatzen direla, eta niri ere ez nau harrapatu, baina Lurraren grabitateak espazio-estazioa orbitan biraka mantentzen duen bezala ni ere behin eta berriz itzuli naiz liburuaren beste zatitxo bat irakurtzera.

Astronauten eta kosmonauten gogoetek eta pentsamenduek pisu handia dute. Lurrean utzi dituzten familia eta ezagunak ere ageri dira. Horien agerpenak dira kontakizunetik gehien duten zatiak.

Hala ere, protagonista nagusia Lurra bera da. Denbora asko pasatzen dute guztion etxera begira, eta orbitetan zehar ikusten dutenaren deskribapenek pisu handia dute liburuan. Hiztegia zati horietan ireki behar izan dut maizena.

Aspalditik irakurri nahi nuen #Maus eta azkenean euskaraz izango da, @julengabiria@mastodon.eus​en itzulpenari esker! Lehen orrietan bitxia egin zait aitaren hizkera. Suposatzen dut jatorrizkoan ez duela ingelesez zuzen hitz egingo, "broken english" edo. Gabiriak sortu duen "euskara hautsia" gustatzen ari zait. Nortasuna du.

Liburu hau Agapito Ponsolen istorioetan lehena izatea gustatuko litzaidake. Gehiagoren gogoarekin geratu naiz. Ikerlari amateur interesgarria iruditu zait eta XIX. mende amaierako Donostiak joko handia eman dezake.

Hori bai, ez dakit eleberri honek Bechdel testa gaindituko lukeen... eu.m.wikipedia.org/wiki/Bechdel_testa

Ederra litzateke liburuan agertzen den Donostiari buruzko bisita gidatu bat balego. Gustura joango nintzateke.

1995ean Negu Gorriak taldeak egindako Europako birari buruz Garbiñe Ubedak idatzitako kronika berrargitaratu du Banizu Nizukek. Argitaratu zutenean hamasei urte nituen, Negu Gorriaken oso zalea nintzen, baina ez nuen irakurtzeko aukerarik izan. Orain gozatu dut.

Bost izar jarriko nizkioke edizio honek akats dexente izango ez balitu. Ez dakit jatorrizkoa eskaneatu eta OCRa pasa dioten edo zer. Itxura hori du behintzat. Pena fundamentuzko zuzenketa lanik egin ez izana.

Duela gutxi irakurri nuen Jon Alonsoren beste liburu bat: Salda badago. Kasu hartan goi mailako euskal sukaldaritzaren munduko "zintzoak" zituen helburu, dinbi-danba egurra emateko. Liburu honetan berriz Euskaltzaindiako eta unibertsitate munduko jendea ditu nagusiki jopuntuan, baina kazetari eta polizientzat ere bada kritikarik.

Une batzuetan pisutsua egin bazait ere, orokorrean gustura irakurri dut. Umoretik ere badu. Bilbon hainbat Azkue, Krutwig, Koldo Mitxelena, eta abar agertzen direneko eszenak adibidez bikainak iruditu zaizkit.

Estralurtarren plater hegalari bat Anoetako bi baserri arteko zelaian? Horrelako zerbaitek Pagadiren zigilua darama. Askotan bere ahotsean irakurtzen nituen esaldiak, eta idatzitakoekin barrez lehertzen imajinatzen nuen.

Herri txiki infernu handitik atereak diruditen protagonistak dituen zatia gehiago gustatu zait gero datorren satira politikoa baino. Lehen hori espero nuen, bigarrena ez hainbeste. Orokorrean irakurketa arin eta atsegina.

Irakurri dudan Jon Alonsoren bigarren eleberri beltza da hau. Liburuak dinbi-danba egurra partitzeko erabiltzen dituela iruditzen zait, eta hori datsegit. Oraingoan goi mailako euskal sukaldaritzaren munduko "zintzoak" ditu helburu.

Gehiegi gustatzen ez zaidana esaldi luze eta korapilotsuak idazteko duen joera da. Batzuetan oso egokiak iruditu zaizkit, adibidez, Lanbasen burmuinak abiada bizian egiten dituen jirak eta bueltak adierazteko. Baina beste batzuetan irakurketa astunagoa egiten dute.

Nobela beltza bada ere umoretik ere asko du. Lanbas protagonistaren ateraldiek irribarrea atera didate behin baino gehiagotan. Pertsonaia interesgarria da, baina badu bere B aldea ere: liburuaren hasiera aldera egiten dituen iruzkin arrazista eta matxistak esaterako.

Duela hilabete eta erdi "Carvalho Euskadin" irakurri nuenean Jon Alonsoren liburu gehiago irakurtzeko gogoarekin geratu nintzela esan nuen. Ba, oraintxe bertan esku artean daukat horietako bat, Lanbasen beste abentura bat gainera!

Liburua osatzen duten bi istorioak oso desberdinak dira, baina bietan ageri da palestinarrek jasaten duten zapalketa bortitza. Zenbat horrelako zoritxarrez... Eskertzekoa horrelako liburuak euskarara ekartzea.

Gaur goizean kasu egin didate liburudendatik #DetaileXumeBat iritsi zaiela esanez. Arratsaldean jaso dut eta oraintxe irakurtzen hasteko asmotan. Urria amaitu aurretik sikira, @elegose@mastodon.eus!