Kritikak eta Iruzkinak

Biktimak eta erasotzaileak. Talde bortxaketak agerian utziko du, nabarmen, gizarte matxista, bortxaketaren ostean jasan beharreko "zigor sozial" gordina azaltzen duenean, eta baita hortik kanpo ere.
Justizia sistema ustela, eta narratzaileak han-hemenka marrazten duen sistema kapitalista bidegabe eta etsigarria ekintzarako kokaleku aproposa bilakatzen da. Erritmo biziko nobela beltza, narratzaile zein ahots desberdinek irakurlea armiarma sarean harrapatzen dutena.

Ze gustura irakurri dudan! Gaur hauxe behar nuen, ukendu bat. Liburuxka batean hainbat liburu.

Oso gustura irakurri dut Hetero: irakurtzearen plazera sentitu dut berriz. Bi liburu erosi nituen batera, eta kuku bat egiteko, jakimninez, zabaldu nuen Alberdirena, eta ezin utzi. Garenari begiratzeko zirrikitu asko, zer pentsatu asko... Beste irakurraldi bat merezi du.

Ondo pasatu dut Monogamoak ipuin bilduma Irakurtzen. Ipuin gehienekin irribarre bat marraztu zait, baten batekin barre egin dut, eta, hala ere, guztietan eman dit zer pentsatuta, bai ipuina amaitu eta osatu behar izan dudalako, bai esplizituki deskribatutakoa gure erradiografia ona delako. Erradiografian zer antzematen den... Ahots eta planteamendu desberdinak, gustura irakurri dut bilduma.

Gustura irakurri dut Eztizen Artolaren lehen liburua: hasi eta buka.

Nobela laburra da, eta askotan ikusezin edo behar bezalako arretarik eskaini ez zaion gaia dakar, preso politikoen seme-alaben esperientziarena.

Izenburuak iradokitzen duen kilometro askotako urruntzeak bere ondorioak ditu ume, gero nerabe eta azkenik heldu egiten den protagonistarengan. Eta protagonistaren garapen hori lehen pertsonako narratzailearen kontamoldean ere antzematen delakoan nago, xalotasunetik kritikotasunerako bidea erraz/natural egiten duela. Baina urruntzeak ez ezik, aitarik barik bizitzeak ere ondorioak ditu, jakina. Eguneroko bizitza zeharkatzen du hutsuneak eta hankaz gora jartzen etxera etortzeak. Kartzelari, salbuespen neurriei eta sistema heteropatriarkalari kritika egiten zaie. Elkartasunaren ukendua eskertzen da. Zelan ez garatu kontzientzia kritikoa ibilbide zail horretan? Zelan ez gorrotatu kartzela arraildu zaituenean?

Planteamendu interesgarria iruditzen zait XXI. mendean prentsa kiosko baten bi belaunaldi elkartzea Bernidormen (papera/digitala, informazio iturriak, turistifikazioa, belaunaldi arrakala...), baina nobela falta izan zait, istorioa.

Bi protagonista ditu, kapituluka txandaka agertzen direnak, baina lantokiak lotu arren, elkarreraginik ez dutenak.

Gazteak gaur egungo bere belaunaldiaren irudi bat ematen du, gustatu zait leiho hori: noraeza, zalantza, konpromisoarekiko beldurra... Zaharraren istorioak, aldiz, sakontasuna falta duela iruditu zait. Ahizparen zaintzaren edota herri baten turistifikazioaren lekuko da, baina gai horiek agertzeko aitzakia baino ez ote den pertsonaia...

Liburua laburra da eta ideia, datu eta gai interesgarri asko (beharbada larregi?) aipatzen direlakoan nago, batzuetan bitxikeria interesgarriei buruzko pasarteak txertatzen dira, adibidez. Baina, lehen esan dudan moduan, nobelak zer istorio kontatu nahi duen pentsatzen gelditu naiz amaieran, argumentuan.

Gustura hasi nintzen irakurtzen, baina liburuaren erdialdetik aurrera errepikakor eta motelegia egin zait, beharbada, protagonistaren bizimodua islatzeko modua izan litekeen arren. Liburuan zehar gizatasunaz hainbat hausnarketa interesgarri egin liteke eta hori da liburuaren ekarpena nire ustez: askatasunaz, zaintzaz, maitasunak, generoaz, naturarekiko harremanaz, heziketa arautuaz...

Leku-denbora koordenada zehatz batzuetan kointziditu duten pertsonaien (h)istoria aleak dira liburuko kapituluak. Hain zuzen ere, Francesco Pasqualeren bueltan edo aitzakian (Sapri, 1825-Bermeo, 1910). Bera eta ingurukoen bizipen eta anekdotak ez ezik, garaikide izan zituen musikari ospetsuen bizitza eta eurei buruzko datu bitxietatik abiatutako istorioak kontatzen ditu Elorriagak. Gustura irakurri dut. Batetik, kapitulu laburrak direlako eta narratzailearekin jolasten duelako: 1. pertsonak, 2.nean... umearen begiradatik, helduarenetik... Bestetik, kontaketaren estiloa hurbila egin zaidalako, ahozko kontaketatik hurbil ikusi dut diskurtsoa sarri memoriaren lausotasunean kokatuta "beharbada, ez dago seguru, agian..." . Azkenik, nahiz eta lehenengoetan amorru txiki bat sentitu, gertatzen dena ulertzeko klabeak geroago ematearen jokoan sartu naizelako. Kapituluak, detaileak edo gertaerak josteko informazioa gerora ematen du, batzuetan hari fin bat baino ez, beste batzuetan arrazoi gordina. Liburua berriro irakurriko dut, mosaikoa osatuta.

Ba al dugu nahi duguna gogoratzeko edo ahazteko gaitasunik?

Elkarren bizitzan eragiten dugu, nahita, nahigabe. Eta ezkutuan zeuden mamuak azaleratzen direnean zer egin eman eta hartzen dugun minarekin? Memoriari buruzko saiakera egiten du Lizarraldek. Irakurraldi bakarrean hasi eta buka egiteko modukoa.

Maitasun kapitala irakurri berri dut: bapo (eta brabo!). Hasierako momentu batean, hausnarketan, astun samarra egingo ote zitzaidan zalantza egin nuen, baina berehala harrapatu eta amaierararino eraman ninduen. Uste dut aurrerago berriro ere irakurriko dudala. Ea egin ditudan azpimarrek zer erakusten didaten neure buruaz. Bitartean, aipatzen diren margolanak begiratuko ditut Interneten. Zenbat azpimarra!