Erabiltzailearen profila

Bat

Hankasartze bat: liburua liburutegian hartu nuen, gaztelaniaz. Amaierara arte ez dut jakin euskarazko bertsioa zuenik. Bikaina da Astiberri argitaletxea. Komikigintza lantzen du bereziki, eta asko zaintzen ditu bere liburuak.

Bi

Irlandako oporraldiaren orpotik hasitako liburua da. Ohiko galdera turistei: Joyce ezagutzen duzue? "Ulises" irakurri duzue?. Ohiko erantzuna: Bai, nork ez du Joyce ezagutzen? Ez, benetan inork irakurri al du "Ulises"? Nik ere ez. Liburu zaila omen da, tolestura asko dituena... Esan ohi da "Dublindarrak" liburu egokiagoa dela Joyce ezagutzen hasteko.

Hiru

Berezia pertsonajea! Mozkortia, harroputz samarra, polifazetikoa... Osasunez asko sufritu zuen, maiteminez ez horrenbeste... Liburuan (Irlandako eta Europako) historiako hainbat pasarteez gain, eta Joyceren "geniokeriez" gain, bere lan literarioen gorabeherak kontatzen ditu: Dublindarrak zeinek argitaratu topatzeko gorabeherak eta "Ulises liburuak jaso zituen debekuak... Baita "work in progress" liburuaren izenburuaz" ;-)

Lau

Aipu polit bat... bidaiatzea gustukoa ez zuelako bisitan joaten ez zitzaion lagun bati idatzi zion gutunetik aterata: "Viajar es fácil, sólo tienes que entrar en un vagón de tren, que suele estar detrás de la locomotora. Abre la puerta y entra con cuidado, acompañado de tu equipaje. Luego aparecerá un tipo con gorra, que te entregará un trozo de cartón a cambio de dinero. Si miras dicho cartón, veras una palabra impresa: Paris. Bien, ése es el nombre de la estación donde yo vivo. Siéntate antes de que el tren se ponga en marcha y ya está"

Egia esan, eskuartean nituen beste liburu batzuk utzi ditut, honi ekiteko. Espektatiba asko nituen: gehiegitxo ongi asetzeko ;-)

Kontua da ez dela “ofiziokoentzako” liburu bat. Teknikariok han eta hemen entzun, irakurri eta eztabaidatu ditugun gauzak agertzen dira bertan… den-denak txukun jarrita eta den-denak ondo ordenatuta. Liburu dibulgatiboa izan nahi du. Funtzio hori betetzen du? Egokia al da publiko orokorrarentzat? Ez dakit zer esan… agian informazio gehiegi… baina aitortu behar da oso-oso ongi egituratua dagoela.

Baina ez pentsa… teknikariontzat ere gauza interesgarri ugari.

Gustatu zait eskema.
- Hiru aro: ordezkapena, indarberritzea, geldotzea. - Hiru ardatz: gaitasuna, erabilera, atxikimendua. - Hiru prozesu: hizkuntza–bilakaera, sozializazioa eta aldaketa demografikoa. - Arnasguneak eta nagusitasun-eremuak. - Etorkizunerako gakoak

Eskema horren baitan ere informazioa oso ondo dago egituratua: soil-soilik atal bakoitzaren barruan dauden izenburuak edo atalburuak irakurrita ikus indizea, nahikoa da ideia orokor bat egiteko. Hori gutxi balitz, kapitulu bakoitzaren amaieran ideia nagusiak ageri dira laburtuta.

Apunte batzuk (kontuz spoiler)

• Euskararen egoerari erreparatzeko erreferentzia ezin da euskara-gaitasuna izan (euskara jakitea) baizik eta euskarazko nagusitasuna (euskaraz erdaraz baino erosoago edo bezain eroso moldatzen direnak). Bata hartu edo bestea hartu, oso irakurketa ezberdinak egiten ditugu.
• Pilotariaren metafora proposatzen du: bi eskuekin jolasteko gai izanik ere, pilotari eskuinak esku eskuinarekin joko du pilota, bestela egiteko arrazoirik ez badago (gaztelaniaz erosoago moldatzen da hiztuna gaztelaniaz egingo du, bestela egiteko beste arrazorik topatzen ez duen bitartean.
• Gainera… erraztasuna (erosotasuna) eta erabilera loturik daude. Sorgin-gurpil baten antzekoa da: gaztelaniaz erosoago moldatzen denak ez du euskaraz egingo eta ez du euskarazko erraztasunik lortzen.
• Irakurketa nagusitasun-eredu horren arabera egiten dugunean, argi nabarmentzen da euskarak egiturazko hutsuneak dituela; oso sakonak.
• Erabilera hazi da, bai. Baina soilik hainbat alorretan: haurrekin eta eremu formaleetan.
• Atxikimendua da euskararen benetako indargunea. Euskaraz deseroso hitz egiten dutenek ere euskaraz hitz egiten dute. Antzera geratzen da transmisioarekin. Euskara-nagusitasunik ez duten gurasoek ere euskara transmititzen dute. Horren atzean atxikimendua dago.
• Halere, ahultze-zantzuak ikusten dira atxikimenduan ere.
• Bada fenomeno bat sakonki aztertu beharko genukeena: erdalduntze goiztiarra . Haurrek euskara-nagusitasuna nola galtzen dute, koskortu ahala?
• Horrekin batera, nire ustez, horrek etxeko hizkuntzan zein eragina duen ere aztertu beharko litzateke: euskaraz hasi bai, baina, seme-alabek adinean aurrera egin ahal, erdaldundu egiten da haien arteko harremana. Esan izan da haurra dela etxera gaztelania ekartzen duena.
• BILA adierazlea erabiltzen du jaurlaritzak: lehen hizkuntza eta egungo gaitasun-maila konparatzen dituzte, bilakera ikusteko. Bilakaera positiboa da beti… Euskaraz dakien jende gehiago dago, euskara lehen hizkuntza duena baino. Baina, lehen esan bezala, lehen hizkuntza eta hizkuntza-nagusitasuna alderatu beharko litzateke.Esan gabe doa emaitzak oso bestelakoak direla horrela eginez gero.
• Bada transmisioaren eta sozializazioaren arteko soka-tira moduko bat. Batean lortzen dena, bestean ahuldu egiten da. Familiak eta eskolak euskararen alde jokatzen dute, kultur kontsumoak eta hedabideek (sare sozialak, pantailak) kontra.

Liburuaren hainbat aurkezpena egin da han eta hemen. Gehienetan nirea baino asko sintesi hobeak argitaratu dira. Berrian, esate baterako, oso sintesi interesgarria argitaratu zuten. Hemen: www.berria.eus/euskal-herria/esnatu-ala-hil_2146527_102.html

Hau ere Irlandako oporren harira irakurri dut. Egia esan, kasualitatez iritsi nintzen liburu horretara. Thriller moduko bat bilatzen ari nintzen, Irlandan kokatua, eta hau topatu nuen, Irlandako historioari eta kulturari buruzko erreferentziaz josita. Agian erreferentzia gehiegi…

Istorioa Irlandako herri txiki batean geratatzen da. Historialari baten ikerketaren arabera, gerra zibilean hildako herriko heroiaren historia ez da denek uste dutena. Gainera, herrian bertan apaiz gazte bat desagertu da... Nobela beltza eta detektibeen istorioak maite dituen irakurketa-klub txiki bat dago herrian. Lehenagotik ere, benetako kasuak ikertzen jardun izan dute.

Chesus Yusteari buruzko erreferentziak begiratu dudanean... sorpresa! Politikoa da, idazlea izateaz gain. Alderdi aragonistaren diputatua izandakoa da eta Irlandarekiko maitasun moduko bat duela nabari da (agian obsesioa esan nezake). Badu halako liburu gehiago, eta blog bat elikatzen du, Irlandako gaiak lantzen dituena: innisfree1916.wordpress.com/

Liburua ez dago gaizki. Istorioa, neurri batean, aitzakia da bertako historia eta kultura ezagutzera emateko. Helburu hori ederki betetzen du. Argumentoa ondo eraikia dago, baina bada apurtxo bat prebisiblea.

Astebete eman dugu oporretan Irlanda. Liburua horregatik aukeratu nuen. Bertara joateko asmorik baduzue oso gida interesgarria izan daiteke (baina ez bakarra).

(a) Historia. Irlandako historia lantzen du labur-labur: zelten eta normandoen garaia; Armada Invencibleren porrota, irlandarrak laguntzera joan zenean; irlandar pobreen (eta katolikoen) zapalkuntza; Pazkoako altxamendua eta geroko gerra; irla bi zatietan nola zatitu zen eta geroko gerra zibila…Agian komeni da beste erreferentzia batzuk izatea, historiaz sakontzeko. Nik neuk “El Abrazo del Oso” podcastaren 2 kapitulu erabili ditut horretarako (5 ordu kasik). Oso didaktikoak iruditu zaizkit.

(b) Literatura. Zenbat nobel sari irabazi dute idazle irlandarrek? 4 bat? Horretaz ere luze jardun du liburuan. Irlandak bere idazleak maite ditu. Baten bat nabarmentzekotan 3 aipatuko nituzte nik: Yeats, James Joyce eta Brendan Behan. Yeats-i buruz ezer gutxi nekien, Joseba Sarrionandiak itzulitako poema batzuk besterik ez. Susak badu poema-bilduma bat euskaratua. Pendienteen zerrenda sartu dut. James Joyceren Ulises liburuari buruz broman egin ohi dira: Quijoterekin bezala gertatzen omen da; denek ezagutzen dute baina inortxok ez du irakurri ;-). Neu ere ez naiz Ulises-ekin nimatuko, baina Dublindarrak irakurtzeko asmoa badut (hori ere euskaraz dago). Brendan Behan, azkenik, figura bat da… “Mi Isla” irakurri nahi nuen joan aurretik baina ez nuen alerik lortu. Revertek parrafo batzuk ekarri ditu bere liburura eta gustura. Horren ordez Txalapartak argitaratu zuen “Confesiones de un Rebelde Irlandés” irakurtzen ari naiz tarteka.

(c) Musika. Izenburuak ondo adierazten duen bezala, musika zentrala da liburuan. Kapitulu bakoitzean 1-2 kantu aurkezten ditu, kapitulu horretan lantzen den gaiari lotuta (gehienak kantu tradizionalak). Erreproduzio-zerrenda bat egiten hasi nintzen youtuben baina ez nuen amaitu. Horren ordez, nahi beste zerrenda bilatu daiteke sarean. Horiekin ibili naiz egun hauetan. Egia da kontatzen dena: Irlandan musika nonnahi dago: kalean eta pubetan batez ere. Gozatu dut Irlandako musikarekin. Horretan sakontzeko gogoa piztu zait. Hiru aurkikuntza aipatuko nituzke: diska bat (Chieftains taldearen “The Long Black Veil”) ;musika-talde bat (Amble) eta liburu bat (nothing compares to you, Sinead O’Connor abeslariari buruz, aeroportuan eskuratu nuen).

Irlandari buruz oso irudi malankonikoa nuen. Badu halako zerbait baina bizipoza ere nonnahi ikusten da. Gozatu dut Irlandan.