Erabiltzailearen profila

Badakizue "amets argiak" zer diren? Gaztelaniaz "sueños lúcidos". Ez dakit itzulpena egokia ote den, baina hala agertzen da Euskaltermen. Amets argia egoera berezi bat da, non, lo zauden bitartean, amets egiten ari zarela konturatzen zaren. Espektro zabala omen dago horrelako amets batean gerta daitekeenaren barruan: amets batean zaudelako kontzientzia iheskor eta pasibotik hasi eta loaren kontrola hartu eta zuzendu ahal izateraino.

Gertatu al zaizue inoiz? Ez? Hobe! Amesgaiztoak izaten dira sarri... Ezagutzen dituzun pertsonak agertzen dira, izatez ez dagozkien egoera edota lekuetan. Zure bizitzaren elementu errealak eta irrealak nahasten dira oso modu berezian. Eta uneren batean, ametsaren erdian, zure buruari entzuten diozu: "Lasai. Ez da ezer gertatzen. Hau guztia ez da erreala. Amets bat besterik ez da. Laster pasako da. Laster esnatuko zara". Eta bai... horrek lasaitzeko balio du eta handik gutxira esnatu egiten zara. Baina, oso nekatuta, urduri, halako egonezin lauso batekin...

Horrelako zerbait iruditu zait Petxarromanen liburua. Elementu irrealekin jolastu egiten du, hainbat elementu erreal agerian jartzeko. Sentsazio arraro bat uzten du, deserosoa... ez dakit nola azaldu.

Liburua azkar irakurtzen da. Badu engantxe-puntu bat. Hasiera iribarretxo bat sorrarazten du Montxo Otaegi izena duen EHBilduko politikari bat eta ETBn kazetari eta esatari-ohia den lehendakari bat agertzeak. Handik aurrera, gai ugari nahasten dira: eskuin muturraren hazkundea Europa osoan, gure memoriaren kontuak, krisi klimatikoa, uraren afera, errefusiatu krimatikoak, adimen artifiziala eta etika, ekofaxismoaren arriskua...

Ez zait iruditzen kriston nobela denik. Ez nuke bere balio literarioagatik gomendatuko. Susmoa dut, gainera, hori ez dela idazlearen asmoa. Iruditzen zait liburuak baduela bestelako funtzio bat, eta ondo betetzen duela.

Irakurle askok esaten dute ez dutela liburu gogokoenik. Nik bi ditut. Egia da liburu kuttun gehiago ditudala, baina galdetzen didatenean esaten dut nire liburu gogokoenak Harper Leeren "To Kill a Mockingbird (Matar a un ruiseñor)" eta John Steinbecken "The Grapes of Wrath (Las uvas de la ira)" direla. Bada, uste dut hemendik aurrera hasiko naizela esaten "Babilonia" nire liburu gogokoenen artean dagoela.

Zergatik? Erabat liluratuta utzi nauelako. Nire ustez, gauza on asko ditu, zure etxean bezala sentitzeko girotze aparta, irakurketa oso dinamikoa eta adiktiboa egiten duten narratzaileak, eta aurkezten digun aldi historikoari dagokionez, erakarri nauen istorioa. Beste gauza askoren artean.

Elementu batzuk aipatzearren, girotzeari dagokionez, esan behar da 190 urte baino gehiago pasatu direla nobelaren istorioa kokatzen den garaitik, hala ere, ez da zaila Bedania eta Babiloniako atmosferan sartzea, nire uste apalean, zoragarri deskribatuta dagoelako. Narratzaileei dagokienez, bereziki gustatu zait Kaxiano, oso erraza baita harekin konektatzea, "To Kill a Mockingbird (Matar a un ruiseñor)" liburuaren Scout eta Jem-en antzera. Eta pertsonaiei dagokienez, Kaxiano eta Klemente dira nire gogokoenak. Kristautasuna eta euskal mitologia nola nahasten dituen asko gustatu zait eta trenaren baliabideak asko laguntzen du etorkizunera begira jartzeko irakurlea, azalpen sozial konplexuetan sartu beharrik gabe. Ulerterraza da.

Nobela honek gauza "txar" bakarra du, baina argi dago Joan Mari Irigoienek bilatzen zuela liburua irakurtzen hasterakoan pixka bat galduta sentitzea irakurlea. Lehenengo 20-30 orrialde horiek, nor den nor identifikatzea lortu duzun arte, sarbide zailekoak baitira, nire ustez. Baina haizeak nondik jotzen dizun ondo jakin gabe, eroaten uzten bazara, liburu zoragarri baten barruan sartuko zaitu.

"The Grapes of Wrath (Las uvas de la ira)" irakurri duen edozeinek badaki bere amaiera apoteosikoa dela; izan ere, Babiloniaren amaiera, nire iritzi apalean berriro ere, maila berean dagoela iruditu zait.

Baleude, sei izar emango nizkioke. ;-)

Gustatu zait liburua... musikaz ari da, baina beste kontu asko lantzen ditu, nola edo hala: adiskidetasuna, harremenen konplexutasuna, garai bateko gaztetxeetako giroa, desalojoak, arrakasta izatea zer den... Noiz edo noiz liburua utzi behar izan dut, aipatzen ari zen abestia interneten bilatzeko... Gustatzen zait irakurtzeko modu hori.

Liburuan protagonistek Sam Cookeren abesti bat kantatzen dute euskaraz: “A change is gonna come”. Okurritu zait litekeena zela abesti hori benetan euskaraz izatea... “Iritsiko da aldaketa”. Ez. Ez dut topatu.

Azken aldi honetan beste hainbaten ahotsean entzun dudan afera aipatzen du liburuak: naturaltasunaren izenean, gaztelaniaz ere kantatzen hasi dira hainbat talde edo kantari gazte. Lehen aldiz Gorka Urbizuri entzun nion, diska berriaren aurkezpenean. Baina Lideren liburua lehenagokoa da.

Hile honetan askotan gogoratu dut LIHER taldea (LI-de HER-nando). Oihaneder Euskararen Etxeari "gero arte" esateko eman zuen kontzertua gogoratu dut sarri. Nork esango zuen "betirako agur" bihur zitekeela. GASTEIZ ANTZOKIA BEHAR DUGU, ORAIN!

Egia esan, liburuarekin batera Lide bera ere ederki ezagutu dut hil honetan:

• Lore Hostoak podkasterako Libek eman zuen elkarrizketa entzun dut (kasik bi ordu, aproposa larunbat goiz bateko korrikaldirako).
• Niko Etxartekin eta Pettirekin Bidegurutzean programarako grabatu zuen saioa ere ikusi dut. Bitxia! www.youtube.com/watch?v=emJ8It0nde4
• Iker Laurobarekin eta Klara Mendizabalarekin egindako proiektua gogoratu dut: “SOS Kantak Arriskuan” . Kapitulotxoren bat berrikusteko aprobetxatu dut. Dena den... ez nekien abesti guztiak diska formatuan zeudela spotify-n.
• Banekien proiektu berri batean sartuta zegoela: Bele. Diskaren aurkezpen-abestia entzuna nuen "olio ipurdia". Liburu irakurtzen ari nintzen bitartean jakin dut diska osoa kaleratu duela. Lanerako joan-etorrietan lagundu dit.
• Idazle gisa ere ezagutu dut, Berria egunkariko zutabearen bidez. Uste dut hemendik aurrera gehiagotan irakurriko dudala.

Gustatu zait 80eko hamarkadaz Sarrik egiten duen deskripzioa.... Harek dioenez, liburua idatzi du: “ez, dakielako; baizik eta ez dakielako” (hitz-joko polita). Sarrik bizitzerik izan ez duen garai bat deskribatzen du. Batzuetan argigarria da kanpoko begirada hori, geronek ikusten ez duguna erakusten baitu.

Pertsona berezia izan da Markos (Markus) Gimenez. Konplikatua izan behar du bipolarra izatea: inoiz gogo iluna eta inoiz euforia sortzaile bete-betea. Ez nuen apenas haren berririk. Julio Kageta, Dantzut, Puto Amoak Matematiketan dira Markosen musika-taldeak. Hiruen izenak nituen entzunak, baina ez haien musika, liburua eskuartean izan dudanera arte.

Markus = Sukram (eskerrik asko, arabieraz)

101 palindromo ageri dira; bakoitzaren ondoren... hainbat gogoeta eta digresio, Sarriren moduan eginak, bereak edo besteenak. Eta bai... neuk ere Interneten begiratu dut... Graziosa Oroz eta Koldo Miscelania zein diren begiratzeko... Ahaztua nuen Sarrik adarra jotzeko duen abilezia ;-)

Palindromo bat osatzeko hizkuntza behartu egin behar da neurri batean, baina ez beti. Irakurtzen ari nintzela, palindromo gutxi batzuk apuntatu ditut, bereziki bereziak iruditu zaizkidalako:

• Nazi bi Ibizan 
• Arrate ere etarra 
• Zeutako katuez 
• Kaosaren erasoak 
• Izar arrosa sorrarazi 
• Zerua urez

Ederrak Ezta?

Neronek ere insomnioa izateko joera dut. A ze kirola, lorik eza! Liburuan ageri da lo egin ezin baduzu beste baten ametsean izarrik zaudelako izaten dela. Oxala!

Portzierto... bi liburu eta abesti bat apuntatu ditut, Markusen izpirituan sakontzeko:

• Ambrose Bierce-ren Deabruaren hiztegia 
• Iñaki Segurolaren Ganorexia 
• Lou Reed-en "Lorerik ez duzu" (the proposition)

Kontatuko dizuet.

Gustatu zait 80eko hamarkadaz Sarrik egiten duen deskripzioa.... Harek dioenez, liburua idatzi du: “ez, dakielako; baizik eta ez dakielako” (hitz-joko polita). Sarrik bizitzerik izan ez duen garai bat deskribatzen du. Batzuetan argigarria da kanpoko begirada hori, geronek ikusten ez duguna erakusten baitu.

Pertsona berezia izan da Markos (Markus) Gimenez. Konplikatua izan behar du bipolarra izatea: inoiz gogo iluna eta inoiz euforia sortzaile bete-betea. Ez nuen apenas haren berririk. Julio Kageta, Dantzut, Puto Amoak Matematiketan dira Markosen musika-taldeak. Hiruen izenak nituen entzunak, baina ez haien musika, liburua eskuartean izan dudanera arte.

Markus = Sukram (eskerrik asko, arabieraz)

101 palindromo ageri dira; bakoitzaren ondoren... hainbat gogoeta eta digresio, Sarriren moduan eginak, bereak edo besteenak. Eta bai... neuk ere Interneten begiratu dut... Graziosa Oroz eta Koldo Miscelania zein diren begiratzeko... Ahaztua nuen Sarrik adarra jotzeko duen abilezia ;-)

Palindromo bat osatzeko hizkuntza behartu egin behar da neurri batean, baina ez beti. Irakurtzen ari nintzela, palindromo gutxi batzuk apuntatu ditut, bereziki bereziak iruditu zaizkidalako:

• Nazi bi Ibizan 
• Arrate ere etarra 
• Zeutako katuez 
• Kaosaren erasoak 
• Izar arrosa sorrarazi 
• Zerua urez

Ederrak Ezta?

Neronek ere insomnioa izateko joera dut. A ze kirola, lorik eza! Liburuan ageri da lo egin ezin baduzu beste baten ametsean izarrik zaudelako izaten dela. Oxala!

Portzierto... bi liburu eta abesti bat apuntatu ditut, Markusen izpirituan sakontzeko:

• Ambrose Bierce-ren Deabruaren hiztegia 
• Iñaki Segurolaren Ganorexia 
• Lou Reed-en "Lorerik ez duzu" (the proposition)

Kontatuko dizuet.

Egun hauetan, liburuarekin batera, Haraway-ri buruzko podcast bat entzuten egon naiz. Aitortu behar dut gutxixegi ulertu dudala, baina ideia pare batekin geratu naiz. Haraway-k fikzio espekulatiboa proposatzen du: fikzioa erabiltzea balizko etorkizunak irudikatzeko. "Fikzio" hitza ez da doakoa. Kontua ez da etorkizuna ziuraski/agian izango den bezala irudikatzea, baizik eta fikzio bat sortzea, non balizko etorkizun horren hainbat elementu gako irudikatuko diren... Egun emergenteak diren elementu horiek izan daitezke al ez. Elementu horien balizko garapen bat (edo batzuk) marraztuko ditugu, onerako (utopia) zein txarrerako (distopia).

Adimen artifiziala gure bizitza kontrolatzera iritsiko da? Ez dut uste. Adimen artifiziala garatzeko 2 elementu behar omen dira: konputazio gaitasun handia eta datuak (ahalik eta gehien, ahalik eta onenak). Garatuko da? Jakina, bi elementu horiek garaten diren neurrian. Noiz arte? Ezin jakin. Esango nuke bi teoria dagoela: (a) garapena, gaurtik ikusita, ez du (oraingoz) ageriko mugarik; (b) urte gutxian horren azkar hazi den adimen artifizialaren hazkundea datozen urteetan moteltzea litzateke logikoena, ia 0 bihurtu arte...

Akats larria da adimen artifizialari pertsona baten ezaugarriak ematea: AA ez da pertsona bat, tresna bat da. Akatsa da, beraz, adimen artifiziala giza adimenarekin konparatu nahi izatea. Adimen artifizialak giza adimenak egiten ez dituen gauzak egin ahal dituela? Jakina. Ezin dugu ere kotxe baten abiaduran korrika egin. Horregatik existitzen dira kotxeak.

Bide batez esanda, adimen artifiziala euskaraz garatzeko ere goiko bi elementu horiek behar dira: konputazio ahalmena eta datuak... Zaila izango da hizkuntza handiekin lehiatzea, beti izango baitugu datu gutxiago, baita enpresa handiek baino konputazio ahalmen txikiagoa. Erronka da algoritmo efizienteagoak garatzea: datu gutxiagorekin eta konputazio gaitasun txikiagorekin ondo funtzionatuko dutenak.

Liburura itzulita... eleberriak nahiago ditut ipuinak baino. Garai batean ipuin-zaleagoa izan naiz gaur egun baino. Kasu hau, dena den, berezia da. Ez da ipuin-bilduma bat... ez erabat. Esango nuke istorio oso bat dela, begirada askotatik kontatua.

Gustatu zait izenburua: dimisioa. Gizakiok teknologiari boterea eman eta politikatik dimititu egiten dugunekoa deskribatzen baitu. Josu Jon Imazen aipamen bat ageri da liburuan: teknologia gehiago behar da eta ideologia (politika) gutxiago. Faltsua da. Funtsezkoa da politika (eta ideologia) teknologiaren aurretik jartzea.

Zerbait aipatekotan, "Sinbiosia Marten" ipuina aipatuko nuke. Zentrala dela esango nuke. Gehiago gabe ere ondo funtziona zezakeela iruditzen zait (portzierto... sinbiosia ere Donna Haraway-ren kontzeptu gakoetako bat da). Bitxia egin zait ipuin horren pertsonajea: amarekin Martera joandako euskaldun bat, euskal klasikoak irakurtzea maite duena... Gogoetatxo interesgarriak ditu euskara, euskal kultura eta adimen artifizialari buruzkoak. Euskal Kulturaren fikzio espekulatibo bat, agian? Ez... gehiegi esatea litzateke ;-)

Garai bateko nobela poliziakoen estiloan eraikia dago: biolentzia espliziturik ez, argumentoaren norabide aldaketa ugari, amaiera ustekabea.

Berezia da pertsonajeak nola eraikitzen dituen. Esango nuke horixe dela nobelaren gakoetako bat. Hori eta umorea nola erabiltzen duen... absurdoaren ikutu batekin (kasik Valle Inclan-en modura). Horrek bizitasuna ematen dio eta sinisgarritasuna kendu.

Protagonistak 3 historialari dira, bakoitzak garai batean espezializatua: historiaurrea, erdi aroa eta gerra handia. Elkarren lagunak, euren espezialitateen arteko lehiagatik elkarri zirika aritzen badira ere. Iraganaren hiru ikertzaile, orainean ikertzen. Etxe merke bat lortu dute, zaharberritzearen truke. Bakoitzak pisu batean bizi da... orden kronologikoan: historiaurrea lehen pisuan, erdi aroa bigarrenan eta gerra handia hirugarrean... Ezin zen bestela izan. Elkarri deitzeko... kolpe bat jo behar da lehengo pisuko bizilagunari deitzeko; bi kolpe, bigarrenekori; hiru kolpe, hirugarrenekoari... zazpi kolpe dira denok biltzeko deia.

Sua dute elkargune. Historiarruen gizon iletsuz osatutako taldetxoak biltzen dira haitzulotik gertu suaren inguruan; Erdi Aroko biztanlea etxeka kontatzen da, sutondoka alegia... eta zer esanik Gerra Handiaren suari buruz... "Beraz, gure arteko tirabirez gogaitu eta alde kronologikoak elkargaitzak bilakatzen direnean, ez diagu sua egin besterik".

Liburuan bada irudi polit bat: hiru historialariak etxezaharraren balkonada batean daude, lehiotik begira. Katedral bateko hiru estatua dirudite... hiru ebangelista. Izenak ere bat datoz: Marc, Mathias eta Lucian... San Mateo, San Marcos, San Lucas, alegia. Idazlea ere pertsonaje bat da. Nonbait irakurri dut agorafobia duela eta lan egiteko modu bitxi samarra duela: urtean behin argitaratzen du; oporraldian istorioaren arkitektura eraiki ohi du oso-osorik, eta gainerako hilabeteetan narrazioari forma emateari ekiten dio.

Itzulpena ongi. Ni neu pertsonalki urduri jartzen nauten ZEIN-erlatiboak alde batera utzita (nork bere zoroak bizi ditu),esango nuke testuaren jarioa oso egokia dela.

Hitanoa. Bitxia da. Kosta egiten zait hitanozko pasarteak irakurraldi isilean lehenengoan ulertzea. Ahoskatu behar izaten ditut; entzun behar ditut, ahopeka besterik ez bada ere.