Kritikak eta Iruzkinak

Oier Gorosabel Larrañaga

txikillana@paperjale.eus

duela 2 urte, 5 hilabete(e)an batu zen

Hamen nere arrantza literarixuak: hor zihar "peskautako" liburuak, eta eurei buruzko "rebuznoak".

Bookrastinatingen nenguan, ondiok trukillua harrapau barik. Han falta jatana, hamen ikasiko ete dot?

Esteka hau laster-leiho batean zabalduko da

(e)k Marquis de Sade(r)en Las 120 Jornadas de Sodoma(r)i buruzko iruzkina egin du

Marquis de Sade: Las 120 Jornadas de Sodoma (Paperback, Gaztelera language, 1984, Fundamentos) 3 izar

Hara nun topau doten, gure arbasuen loaldi bixen erreferentzia politta: "(...) después de haberse divertido con ella hasta el momento de su primer sueño la relegó a un colchón colocado en el suelo psra que dejase el lugar a la Fanchon, a la que siempre quería rener cerca cuando la lujuria lo despertaba, lo que sucedía casi todas las noches. Hacia las tres de la mañana se despertaba sobresaltado, juraba y blasfemaba como un condenado. Enyonces era presa de una especie de furor lúbrico (...)". (13. Jardunaldixa)

Saderen bizitzian nundik norakuak ezagututa (gaiñe-gaiñetik), sigurtzat najeukan liburu hau ez zala bere bizialdixan argitaratu. Horrenbestez, eskuizkribuan argitalpenan historixia liburua bera bezain interesgarrixa izango dala uste juat. Eta hamen irakorritta baieztatu juat. es.m.wikipedia.org/wiki/Los_120_d%C3%ADas_de_Sodoma Idatzi eta 119 urtetara argitaratu zan, "sikaliptikuen" sasoian noski. Harrigarrixa (eta miresgarrixa) begittantzen jata horrenbeste denpora irautia, arima birtuosoren batek sutara bota barik.

(e)k Marquis de Sade(r)en Las 120 Jornadas de Sodoma(r)i buruzko iruzkina egin du

Marquis de Sade: Las 120 Jornadas de Sodoma (Paperback, Gaztelera language, 1984, Fundamentos) 3 izar

Buf, 6. jardunaldixa. Ondo hasi dok (norbere gustuekin bat datozen gauzak dirazenian, zelan ez?). Baiña gomittuan asuntua... ba hori ez dok neretako. Ez jestak mokuenak bezainbesteko higoiñ emon, e? Baiña buf. Tira! Regla número tres aplikau (=horri kasorik bez) eta aurrera.

Baiña, zelakuak dirazen gauzak, horren aurrian Curvalek bota dabenak (horen bertsiño "refinauaguak") barria be etara jestak. Ez dok Sadek erabiltzen daben umore errekurtso bakarra: esango najeukek, autoironia nabarmena dakala idazkeriak. Uste nebana baiño dibertigarrixagua izaten jiharduk hau!

Liburuan egitturia be, uste nebana baiño konplejuagua dala uste juat (hau onerako jiñuat). Ez dok listin telefonikua, behintzat. Lehelengo astia amaittu barri dotenian, planifikaziño literario bat ikusten dok: alboko oharrez aparte (argitaratu bako zirriborruanak emoten juek), egunian ziharko plan libertinuen kontakizuna ez dok guztiz lineala, eta gauza batzuk ezkutuan lagatzen dittuk, geruago kontatzeko.

Aluak, gertakarixon teatrua Alemania aldian ipintzen jok. Deprabau famia eukiko ete juen tedeskuak, XVIII gizaldixan? Silling gazteluan deskribapenian be, …

(e)k James Leo Herlihy(r)en Cowboy de Medianoche(r)i buruzko iruzkina egin du (Best Sellers Planeta, #45)

James Leo Herlihy: Cowboy de Medianoche (Paperback, Gaztelera language, Planeta) 3 izar

Jode, ez nintzuan gogoratzen Ratso agertzerako liburu erdi pasatzen dala. Behin "lagun" bixak alkartuta, klabia aldatzen dok; kontua kalian bizirautia dok, eta liburuan lehen zatiko "alderantzizko metafisikia" (edo hutsaltasunan erretratua) ez jaukak hainbeste pixu. Gehigarri moduan: bigarren irakorketa honetan, osasun karreria eta 29 urteko ibilbide profesionala jaukat, eta insufizientzia kardiorrespiratorio sintomak ezagutzen jittuadaz (lehen ez). Beraz, 162 orrialdeko eszenia (infrañoko festara bidian doiazela) hobeto ulertu najeikek.

(e)k Julio Cortázar(r)en Rayuela(r)i buruzko iruzkina egin du

Julio Cortázar: Rayuela (Spanish language, 2013, Alfaguara) 5 izar

50ª edición conmemorativa

Begiratu bihar izan juat: - Pascal eta Cleopatraren sudurraren kontua. cncarecoblog.com.ar/2020/06/18/la-nariz-de-cleopatra/ - Ma Griffe perfumia. - Tokay ardaua es.m.wikipedia.org/wiki/Tokaji - Menega lunfardo.es-academic.com/9392/menega

Pariseko snob kuadrilliak halako erreferentziak botatzen eten barik, eta La Maga gaixua olagarrua garajian legez...

Morelli topatzen dabenian (85) botatakuak zirradia eragitten jok: "Las vidas que terminan como los artículos literarios de periódicos y revistas, tan fastuosos en la primera plana y rematando en una cola desvaída, allá por la página 32, entre avisos de remate y tubos de dentífrico".

(e)k Julio Cortázar(r)en Rayuela(r)i buruzko iruzkina egin du

Julio Cortázar: Rayuela (Spanish language, 2013, Alfaguara) 5 izar

50ª edición conmemorativa

130 txataleko "Riesgos del cierre relámpago" ahaztuta najeukan. Eta grazixia egiñ jestak, eze, neri txikittan gauza bera pasau jataan! Osorik geratu nintzuan, halan be.

Rocamadourrekin gertatutakua, bestalde, inpresionantia dok. Ez umiangaittik, lau detalle baiño ez dittuk emoten, ez bada eze ingurukuen odol hotzangaittik. Diletantieri sinpatia pixkat hartu bajake, dana bapatian desagertzen dok'

(e)k Marquis de Sade(r)en Las 120 Jornadas de Sodoma(r)i buruzko iruzkina egin du

Marquis de Sade: Las 120 Jornadas de Sodoma (Paperback, Gaztelera language, 1984, Fundamentos) 3 izar

Begiratu bihar izan juat: - Albano eta bere aingeruak. es.m.wikipedia.org/wiki/Francesco_Albani

Gauza batzuk irakortzia gogorra eta desatsegiña egitten jatak. Ba jakixat antxiñan (absolutismotik atzerago, esan gura dot) gizartia infrañua zala, klase bajuendako. Askotan, aberatsen mendeko txirikillak baiño ez zitttuan, nahierara erabilli, ustiatu, bortxatu edo hil zeikiazenak kapritxo hutsez, eta dohan. Horixe erakusten dok hamen: protagonista kuadrilliak bere aprobetarako jiratzen dittuezen neska-mutillak ganadua dittuk, zentzu txarrian. Bahittuta, senidiak hilda... Terriblia dok konturatzia hori nahikua normala zala lehen, maitaliak eskuratzeko.

Eta gero pederastixian kontua jagok. Ea: batzutan adin legalakin zalantzak sortu leikez (vide Traci Lords), baiña hamengo "giza ganau" askok.... 12-15 urte jaukak! Nere ume bixen edadia dok hori. Latza dok hori irunstia, nahiz eta jakin antxiñan hori baiño gaztiagotik ezkontarazten zittuala, askotan gogoz kontra. Izan be, edadia gora behera, kontu nagusixa baietza dok: zertan oiñarrittu leike 40 urteko baten eta 12 urteko baten arteko harremana? Bardinttasunian, nekez. Gehixago, manipulaziñuan eta indarrian.

Egixa …

Marquis de Sade: Las 120 Jornadas de Sodoma (Paperback, Gaztelera language, 1984, Fundamentos) 3 izar

Pufa! Hau pelikulian bide beretik joiak. Uste eze katalogo bat edo listin telefonikua irakortzia bezain astuna izan leikiala, baiña tira: Biblixian tostoia irakortzia lortu baneban, hau ez? Horixe baietz. Hori bai, prologo/epilogo bat eskertuko najeukek, eta ez jaukak: interneten billauko juat, XVIII mendeko edozein idazlan hobeto ulertzeko ezinbestekua eresten jetsat-eta.