Erabiltzailearen profila

Kuriosua dok, baitta be, "Portupin" toponimua topau izana, Gautegiz-Arteagako lurretan, Urdaibaien egon ziran 8 marea-errotetatik bat. Lekittoko dokumentu zaharretan agertzen dan Portupin hori argitzeko balixo leike: geografia? patronimia? Inperixuan herentzixia?

Liburuakin, baitta be, ikuspegi paradoxiko bat hartzen dok. Gaurko Urdaibai -hain naturala eta hain politta- XIX mendeko giza interbentziño oso traumatikuan ondorixua dok: polderrak, kanala. Baiña beste itsasadar batzutan be egin ziran halakuak: Barbadun, Nerbioi, Butroe, Lea, Artibai, Deba, Urola, Oria, Urumea, Oiartzun, Bidasoa, Urdazuri, Atturri... eta gehixenetan, polderrak bakarrik ez: munen ordez moillak, eta ihitzen gaiñian betelanak eta asfaltua. Gizakixa!

Kuriosua dok, baitta be, ihitzen humanizazuliñuan sorreean ezagun bi aurkitzia: Thouvenot ahaldun nagusixa (eibartarrok integrista giñaneko "laguna", p.66), eta Juan Bautista Belauntzaran (Lekittoko ur hornikuntziakin burrukan jardundakua, p.68).

Plazerra izaten jiharduk nere speleo eszenarixo nagusixetako bat dan Urdaibai begi barrixekin ikustia. Irakorri ahala, gero eta gogo gehixago jaukadaz ihitzok esploratzeko! Katiuskak jantzitta noski. Argatxa, Argasburu, kanal inguruko ubide zaharra...

Sorpresia hartu juat,bez najuan uste polderren fenomenua hain barrixa zanik, XIX mendekua nagusiki. Eta 100 urte be ez zittuan egin, ezebeza millaka urteko historixan.

Herri lurren desjabetzian beste detalle bat. Foru aintzindari izan zan "liberaltasun" horretan: "Agintari liberalentzat, itzak udalen esku egotea "alferrik" zen, "aurkitutako egoera berean mantentzearekin" konformatzen baitziren; haatik, esku pribatuetan, itzak itxi eta drainatu zitezkeela uste zuten, "Bizkaiak hain beharrezko duen aberastasuna sortuz" ". Etekiña etara biharrez, ondare naturala lauskittu, iraunkortasunan kaltetan. Bizkaixan aje historikuan beste adibide on bat.

Eta behiñ gaixan sartuta, interesgarrixa polderren (ihitzen) eta dikien (lubanen) kontua be. 1789 osteko ideia liberalen, gerretako zorren eta desamortizaziñuen ostian egin zittuan, herri lurrak saltziakin batera.

Halako dibulgaziño biharretan askotan gertatzen jatan legez, sarreran eta testuinguruan jartzen daben kapituluetan (gai nagusixan sartu aurretik) gauza barri ikasten dittudaz. Barrena: - Gaur egun Ozollo modura ezagutzen dan marea-errotia, dokumentu zaharretan, Kobaerrota moduan agertzen dana. Anteparan Argatxako haitzulotik urtetzen dan errekia biltzen dabelako, mareekin batera! - Ameriketako diruak ekonomixan izandako eragin sakonan detalliak, bestiak beste basarri eraikuntzan, eta landare barrixekin. Eta "piper" (latiñez) eta "turkie wheate" (inglesez), piparrak eta arto amerikanua izentatzeko berba zaharrak!

Roger Marcorellesek badu leku ohoragarri bat euskal espeleologian. Montpellierretik etorritako beste espeleologoekin batera, 1960 hamarkadan San Marti Harriko Sisteman eginiko explorazio gogoangarrietan parte hartu baitzuen. Basabürüko Lezentzat supertaldea sortu zenean, bera izan zen “arretako ume basati” koadrila haren burua. Sistemaren beherengo puntu den Parment putzuaren esplorazioan parte hartu zuen. Basabürüko Leizean (Tête Sauvage famatua) bigarren sarrera naturala aurkitu zutenean ere han izan zen, sistemaren esplorazioari bultzada ikaragarria emanez. Urte gutxi baina oso intentsuak izan ziren: horren erakusgarri da liburu honen laurdena, osorik, Euskal Herrian eginiko lanoi eskeinia dela. Ataletako asko esplorazioan unean bertan eginiko kroniketan oinarrituak daude - "Introspections" izenekoaren orijinala, esate baterako, Rogerrek berak esana, komuneko paper zatietan idatzia dago- eta hori kontakizunaren mesedetan da, bizitasun handia ematen baitio liburuari.

Liburuak 327 orrialde ditu, autoedizioan argitaratua dago, eta Books On Demand webgunean eros daiteke 20 eurotan.

2014ian "Montañas embarazadas" idazlanakin harrittu baginttuan, oinguan kontatzeko molde hori depuratzen jok Laurentek. Edari on bqt destilatzian beste edari hobia geratzen dan modura, liburuan kontakizunak laburrak bezain sakonak eta bizixak dittuk. Askotan pasau jatak, lurpeko bizipenetan zihar, burutaziño oso onak izatia, pelikula guztia montauta "hau halan kontauko juat, beste hori halan...". Kanpora nekatuta allegau ostian baiña, dana jaso biharrak, etxera juatiak, garbitziak, kronikia idaztiak... literaturarako gogua kentzen jestak era azkenian, idea guztiak kañozulotik joiazak lokatzakinbbatera. Liburu hau irakortzian, neuri askotak okurridutako -baiña sekulan idatzi bako- sentsaziñuak eta ideak papelian irakorri ahal izan jittuadaz, nere gozamenerako.

Rogerrek speleo bizitza laburra izan juan, orraittiokan! SMHSean 4-5 urte baiño ez, eta gaiñontzian ez askoz be gehixago. Liburuan lehelengo zatixian ibillaldixak eta basa bizitziak garrantzi haundixa badaka be, azkena kañoieri buruzkua dok, ixa osorik. Eta hara, arlo horri ixa mespretxuz urte askuan begiratu izan arren... ixa erakargarrixa egin jatak! 😁 Iñoiz lurpeko gogortasunakin nekatzen banaiz, kontuan hartzekua.

"En solitario". Dana ez dok iji eta aja, hamen Jose Gambino laguna oroitzeko idazki politt eta hunkigarrixa.

"Fervor" kontakizuna jeniala dok, speleo jardunaldi arrunt bat, espiker futbolistiko batek kontauta (partido arrunt bat epiko bihurtzen dabenian legez).