Kritikak eta Iruzkinak

Ipoin bildumak arriskua jaukek, hautaketian arabera inpresiño jenerala asko aldatu leikiala. Etxakixat ze neurrittan gertatu dan hori liburu honetan. Carnésen idazlanak asko dittuk eu.wikipedia.org/wiki/Luisa_Carn%C3%A9s , eta biharbada bilduma honetan estilo diferentietakuak sartu nahi izan jittuek, erakusgarri modura edo. Behintzat, batetik bestera estilo aldaketa itzalak jagozak. Hau ez dok txarra, e? Bakarrik jiñuat, igual ipoin guzti-guztiak ez dirala izango dan-danon gustokuak. Hau hala izanda, indar haundiko kontakizunak biltzen dittuk liburuonek, bizitzako gertakarixak erakutsitta, beti be epaittu barik (ondorixuak, norberak etara bihar).

Ezin dok ukatu pertsonalidade haundiko kontakizunak dirala; ez behintzat, ipoin tipikuak garapen tipikuakin. Arrazionalistak, esango najeukek, XX mende hasierako arkitekturian morokuak: bat-bateko amaierak, angulo ezohikuak... Emoten jok, gaiñera, jatorrizko hizkeria subordinatu xamarra dala, eta euskerazko itzulpena gatxagua egin dabela horrek. Hasierako ipoiñak kostauta irakorri jittuadaz, eta uste juat horregaittik dala (gero, itzultzailliak trukillua hartu detsala jirudik). Ipoiñon artian gorabehera haundixak jagozak, baiña meh batzuen artian batzuk oso indartsuki nabarmentzen dittuk (bereziki "Etxean" eta "Iparorratzik gabe").

PD: itzultzailliak "orobat" berbia ipoin guztietan sartzen jok. Berba-amuletoren bat ete?

Begiratu bihar izan dot: eu.m.wikipedia.org/wiki/Hester_Stanhope

Liburuan sarrera honek balixo didaktiko haundixa jaukak. Etxok bakarrik bioespeleologian gelditzen: horrek ez lajeukek zentzurik izango, karstan barruan txirikordatzen dirazen eremu guztiak kontuan hartuta. Ikuspegi moderno integraletik, espeleologixian ikuspegi zabaletik datoz azalpenak, eta nere iritzixan sarrerionek bere garaian Llopisen "Nociones de hidrogeologia..'." bete juan papela bete lajeikek, dibulgaziño aldetik bai, baiña baitta espeleologixiak eremu akademikuan egin biharreko bidian be. Nik behintzat, askotan kontsultauko juat.

Pertsona batek, arratsalde baten, 5-6 etxetara bisittia egin zeikian. Halakuetan, normala ei zuan beste bizpahiru bisittatzaillekin behin eta barriro kointziditzia. Kuriosua ohitturia!

"Bisitak", horra gure aittitta amamen denporako beste ohittura bat, zihero galdu dana. Gaur egunian jai eguerdittan bermuta hartzia, edo udan hondarrera juatia bezain korrientia ei zuan, garai hartan, etxekoandre batek bere etxian "bisittak hartzia". Arkitekturan be arrastuak laga jittuan ohittura horrek: etxietan "jangela" bat egoten zuan (halan esaten gentsaan guk), izen hori euki arren eguneroko otorduak egitteko ez zana erabiltzen (guk sukaldian jaten genduan). Jangela horretan jeguazen: vajilla elegantia (loza, kristala, alpaka), aparadore eta bitrinak, mahai haundi bat... eta bertan ez zan bizimodurik egitten, salbu eta okasiño haundixetan, ni umia nintzala behintzat (gerora bai, gero jangela hori -etxeko gelarik haundi, politt eta erosuena- eguneroko erabillerarako "gureganatu" genduan). "Sala de recibir" izena be entzun izan juat, halakuetarako. Beste arrasto bat bisitta txartelak dittuk: izenak berak esaten jok, bisitta sozialotan hasi zirala erabiltzen. Bueno, ba liburu honetan XX mende hasierako Libano kolonizauan, europarren artian behintzat bizi-bizi dagon ohitturia dok bisittena.

Kiki. 1920ko Paris zoruan transektu on bat egitteko aukeria emoten jok Alice Prin "Kiki" jarraitziak: miseria, txolintasuna, txupopteruak, jenialidadia, dekadentzia, dana nahaste borrastian. Irakorketa atsegiñekua izatiaz gain, balixo dokumental/dibulgatibo haundikua dok liburu hau, Europar kulturan hainbesteko arrastua laga daben sasoi hori ezagutzen hasteko.

Parisko erlauntzan bizi izandako artixta belaunaldi horretan, plazer bat dok komikixan irakurraldi anplifikaua egittia, irakorri ahala jentia, kuadruak, lekuak billauaz.

Kikil usaiña, armada frantseseko ultragizontasuna, ezkontzen dirazenendako mespretxua, basamortuko soldaduen arteko harremana... Walter kapitaiña oso perezrevertiarra dok, oso gaixa beraz.

Hauxe da markia! Juan dan aste bixan egindako #speleo jardunaldi bixen ostian (bata JEELekuekin actualid-ades.blogspot.com/2024/05/jeeikuekin-rhinolophus-euryaletan.html eta bestia Naturtzaindiakuekin actualid-ades.blogspot.com/2024/05/naturtzaindiakoekin-aixan.html ), barriak be urtetzen jestak. Konturatu naizelako, saguzarrez nekixana uste baiño gitxiago dala (abismalki gitxiago). Erregalau desten argitalpen hau asko gustau jatak: argixa, entretenigarrixa eta sinplia (publiko orokorrari begira). Neuk "ezagutzen" najittuan 5 saguzarretatik, antenia hogetapiku espezieri zabaldu biharrak... esandakua, barria urten eragitten jestak! Mision imposible jirudik, baiña... EINGOU ZEOZER.

Aje bat dok, gazte literatura idaztian ondo biribildu bako argumentuak, eta "deus ex machinen" larregizko erabiltzia. Egixa dok, genero fantastikuak horrek jaukala: ez jagok dan-dana koherentia izan biharrik, eta oso exijentiak be ez gaittuk jarriko. Izan be, halako atxakixak kenduta, Lekitto ondo ezagutzen dogunendako liburu hau gozamen hutsa dok. Erreferentzia historiko-geografiko-literarixoz beteta, herriko jauntxo familixa baten belaunaldi-arteko-ministerio-del-tiempo-el-nombre-de-la-rosa tipoko jolas baten sartzen gaittuk, neri irakortzeko oso entretenigarrixa egin jatana, baiña (dana esan biharra dago), nere 16 urteko semiari korapillotsu xamarra.

Oso gustora irakortzen najabilk. Halan be, argumentuak pespunte errezegixak jittuk eta leku-izenak letra bakarra aldatuta kamuflatzian errekurtso hori arrarua dok, lekuok ezagutzen doguzenondako behintzat.

Gaixak erakarri, eta instituturako irakortzen dabillen semiari kendu jetsat. Nobela historikuakin gauza kuriosua gertatzen jatak: historiazale modura asko gutxiesten juat (zenbat adarjotze egin izan dittudazen etxian, totimartinezdelezeismuan kontura), baiña gero oso gustora irakortzen juat. Gaiñera, baliabide bikaiña dok historia datu "gogorrak" publiko orokorrera zabaltzeko.

Oso ondo idatzittako liburua: idazliak errejistro jasoa zein herrikoia manejatzen jok (eta bistan jagok garaiko errepublikazale/materialisten hizkeria be ezagutzen dabela, parodiatzeko beste). Testu osuan umore fiña eta kontenidua be igartzen jok. Eta gustau jatak, baitta be, epilogo morokua, nun pertsonajiak mundutik zihar sakabanatuta amaitzen dabenez, 1855ian antxiñako espainiar inperixua zertan dagon ikusteko balixo deskuan.

Don Andres jauntxuakin izandako tirabiran, ixa Juana Bixenta Olabe bat egin jok Juanitak! 😂