Kritikak eta Iruzkinak

Idazlia andaluza dok, eta -topikua beteta- testua gatzez eta piparrez beteta jagok. Irakortzeko oso atsegiña egitten jok horrek. Halan be -restaurante txinatarretan legez- gozua eta garratza nahastian datoz, eta gerraosteko kontakizunak, etxian hainbeste entzundako umore baltza eta miseria lazgarrixa nahastatzen jittuk, Próculo abariana kontatzen dabenian lez, bere izenan konturako txantxak, eta konfesiñuan entzundako sekretuak kuartelera eruatia...

Frankismuan, garbizaliak "coñac"en ordez "jeriñac" sartzen saiatu ziranian, ez zeban arrakastarik izan. Kontatzen zanez, tabernan "Un jeriñac" eskatzen zebenian, kamarero batzuk "Al fondo a la derecha" erantzuten zeben...🤣

Ea: neri Lekue kebaba gustatzen jatak, eta askotan juaten nauk kontsulta onduan dakatelako; baiña, berez -nahiz eta urriñago egon, eta karuagua izan- gehixago gustatzen jatak Beikozini. Orduan, Salgariña horixe dok: Malaysiako kebaba.

Barre egin juat, bai: baiña karikatura bat dalako. Sandokanen pertsonajia dok onduen erretratatzen dana, eta halan be arpegi bi baiño ez jaukazak: pirata bihotzbakua, eta maitemindu zorua; dana pasiñua, adoria, eta herixotziari ezikusixa. Beste pertsonajiak, bere "argittasunan" mende dagozen kerizak baiño ez dittuk; izatekotan, lady Mariana; baiña hau, halan be, folletin-heroina topikuan (maittasun suspiriyuetatik, desmayora txandaka pasatzen, beti gizon testosteronikuan besuetan).

Hau abentura baten lehelengo zatixa dok; bistan danez, gatxa izango dok bigarrenakin segitzia (pare-parian jausten ez bajatak, behintzat).

Puf, hain eskasa da eze, barregarrixa bebai. Labuanetik iges eta Mompracemera allegau, eta Yañezi bere maitemiñan barri emoten detsanian, nik portugesan lekuan, tiro bat emon eta itsasora botako neuke. Zelako tipo inpresentablia, Sandokan hau!

Sandokanekin be banabil gauzatxuak ikasten: - Babirusa eu.m.wikipedia.org/wiki/Babirusa - Blaciang es.m.wikipedia.org/wiki/Pasta_de_gambas

Uste nebana baiño gehixago gustau jatak. Egitturia sinplia, baiña orijinala eta eraginkorra (irakorlia engantxatzeko). Historixiak "losricostambienlloran" teklia sakatzen jok: aberatsen etxietan be miseriak egoten dittuk (pobrien etxietan beste, barrena - alde bakarra, idazgai bihurtzen dirazela), eta kasu honetan etxe bat "Usher etxe" zelan bihurtu leikian irakortzen juagu - interesgarrixa. Gauza txikiren bat kenduta (ez dok sinisgarrixa "fantasmiak" hainbeste urte oharkabian pasau izana), kalidadeko historia eta liburua begittandu jatak.

Bibliofiluen arteko kontuak dirazenez, erreferentziak be ugari (ez Montekriston beste, orraittiok!). Euren artian, hauxe harrapau juat eu.m.wikipedia.org/wiki/Koxka_bat_estuago Eta Dickensen amesen kuadrua deigarrixa egin jatak Dickensen ametsa fr.m.wikipedia.org/wiki/Le_R%C3%AAve_de_Dickens

Liburu aukera xelebria: ez dok literaturia, ezta entsegua be. Idazliak pertsonai bat jarraitzen jok, 1940 hamarkadako Espainia miserablian, kontau ahala datu historikuak emonda, alboraketa antifrankista nabarmenakin.

Zeozer iasiko juagu, beraz. Esate baterako, lehen ulertzen ez neban gauzia: zergaittik soltau jittuezen Urlixa eta Sandixa, kondenia bete aurretik? Erantzuna logikua: kartzelak gaiñezka jeguazelako.

Lagun batzuk esan jesten, liburu ona zala, eta berresten juat. Asko gozatu, eta batez be gauza pillua ikasi jittuadaz, agertu ahala, ezagutzen ez nittuan gauzeri buruzko informaziñua billatzen. Azkena Via Apia eta Caracallaren terma ingurua, 1844ko Erroman gaizkillien mendeko ruina eremua, Dumasek "Mario eta Grakoen seme" izentatzen dittuan kaleko umez beteta. eu.m.wikipedia.org/wiki/Gaio_Grako

Azken zatixan, Danglars bankari ustelan gaiñian egindako mendekua oso entretenigarri eta barregarrixa dok: gainbeheran dagon bankari iruzurgillia, italierazko ikastaro azeleratua eginda ("allegro", "moderato" eta "mio caro" esaka). Eta gero, beti galdera bera eragitten destan happy end erromantikua: lagunak hainbeste maitte badabe alkar, zergaittik egin bihar juek alde, illunabarrian, agian betirako? Bizitzia jaukek alkarrekin! Baiña tira, topikua onartu biharko juagu, momentu on ugari eskindu deskuan liburu honi.

Kortsikarren papela, handik eta hamendik agertzen dirazen pertsonajiak euren erretrato topiko bat egitten juek: zazkarrak, trafulleruak, pasionalak, bortitzak... Halan be, erretratu hori sinpatiaz eginda dagola esango najeukek.

Bestalde, liburuan ikuspegi orokorra hartuta, oso idazlan modernua begittantzen jatak bere sasoirako. Ez jakixat ziur (kontsultau biako juat) baiña hau best seller modernuen aintzindari zuzena izan lajeikek, egitturan, suspensian manejuan... Dumas eta bere "baltzak" ondo diseñautako mekanismo oso garatua.

Eta kondiak Villejuifen egitten daben geldialdi dramatiko ederra. Eta esango neuke nere etxian 1000 bidar entzun izan doten "Adios París" esaerian jatorrixa pasarte hau dala.

Lagun frantsesekin, askotan lekuz kanpo geratu nauk, euren artian serio antzian "rigolatzen" hasten dirazenian ez naizelako kapaza ezer aditzeko. Bon, ba Benedetton epaiketa hastian Debray, Chateau-Renaud eta Beauchamp gazte diletantien artekua horren adibide deleziusa dok. 😄 Idatziz bai ulertzen juat eta.

Lagun frantsesekin, askotan lekuz kanpo geratu nauk, euren artian serio antzian "rigolatzen" hasten dirazenian ez naizelako kapaza ezer aditzeko. Bon, ba Benedetton epaiketa hastian Debray, Chateau-Renaud eta Beauchamp gazte diletantien artekua horren adibide deleziusa dok. 😄 Idatziz bai ulertzen juat eta.

"Kanpaian eta Botillian Hotela" be, benetakua ei dok. Eta Compiegnen dagok. www.alexandrines.fr/compiegne-alexandre-dumas/

Baiña igual, interesgarrixena, Giuseppe Fieschi eta "infrañoko makiñia"n kontuak egin jataaz. eu.m.wikipedia.org/wiki/Giuseppe_Fieschi

Esango neuke, Montecristoren morroietako bat (Bautista, jatorriz Baptistin) maiordomo-izen prototipikuan jatorrixa izan leikiala, Rigoberto Picaporte baiño 100 urte lehenagotik.

Interesgarrixa dok sasoi horretan, Frantzian, 30 urte lehenago fraktura sozialak zelan zirauen. Gainditzeko bidian, ados (realisten eta bonapartisten loibak alkarrekin konpondu nahixan), baiña ondiokan diferentziak presente. Eta Dumasi ondo igartzen jako alboraketia: bonapartista noble-zaharrak gentlemanak dira, "trepa" realista aberats-barrixen aldian...

Ikasten: Haydee izenan sorreria eta zabalkundia. Byronek asmau, Dumasek bultza, munduan zabaldu. it.m.wikipedia.org/wiki/Haidee

Benedetto Cavalcantiren ihesian (Dumasek ez jaukak retranka gitxi, zer zan, haitianuan ala galleguan semia?), kotxero okzitanua topatzen jok (pau de ratafia!).