Nobela bi garai ezberdinetan gertatzen da: Lizarra-Garaziko ondorengo urteak eta joan den hamarkada. Bi nobela ere izan zitezkeen. Erakundearen laguntza-sareetan engaiatu ziren emakumezkoak gogoan idatzi duela entzun diot inon Bea Salaberriri. Klandestinitateari buruzko nobela bat ote da? Baliteke... izenburuak behintzat hori pentsarazten du. Pertsonajea eraikitzeko inspirazio moduan Kristiane Etxaluz erabili zuela ere entzun dut. Jakin aldizkarian elkarrizketa luze bat egin zioten. Larrun aldizkarian ere bai. Biak sarean aurkitu ahal dira.

Lagunak izan ditugu Iparraldean, Baionan zein Hendaian. Garai batean askotxotan hurbiltzen ginen bertara bisitan. Ezaguna egin zait garai hartako Baiona: Petit Bayonne, Pontrique, Pannecau, Patxa, Biltxoko... Bitxia... oso bitxia da nobelaren bi parteak bere lekuan eta bere denboran kokatzeko Beak erabiltzen dituen estrategiak: musikak eta gertaerak tartekatzea, alegia. Maialen Lujanbio gaztea zenekoak, Latzen taldea, Nekane Txapartegiren torturen oihartzunak, Exkixu taldearen "Sua" abestia, Negu Gorriak-en azken kontzertua...

Bigarren garaia urrunagoa egiten zait. Irakurri beharrekoen artean dut "LUHUSO: ETAren armagabetze zibilaren kontakizuna" liburua, baina ez dut oraindik horretarako astirik hartu. Gertaera gogoangarriak direla uste dut, agian behar beste garrantzia eman ez bazaie ere: bakegileak, gizarte zibilaren inplikazioa agente kolektibo gisa... Horren guztiaren atzean bada batere ohikoa ez den epika interesgarri bat, oso bestelakoa...

Parte horretan musika askotarikoagoa dela iruditzen zait eta niretzat ezezagunagoa. Erreferentzia bat edo beste hartu dut, lasaiago entzuteko. Morauren bertsio bat, esate baterako: Bada sekula itzaltzen ez den argi bat

Portzierto... maite dut iparraldeko hizkera. Batzuetan gertatzen zait parrafoak ozenki irakurri behar ditudala, hitzak belarriz entzuteko eta hobeto ulertzeko. Hitz ezezagun batzuk azpimarratu ditut: • Sustut: batez ere • Kukutu: izkutatu • Doike: zalantzarik gabe • Kapable: gai izan • Goaitatu: zain egon • Txakurtu: txarra bihurtu

Laburbilduz... oso gustura irakurri dut. Bikain!