Sabin Aranaren aurrekari liberalaren idazlan famatuena da liburu hau. Agosti Xahok bere garaian Europan zehar loratzen ari ziren nazionalismo erromantikoen ezaugarriak erakusten ditu liburu honetan. Aranaren etno-nazionalismo eta katolizismoarekiko ezberdintasun ugari izan arren, euskal nazioaren goratzea (kultura aldetik arrazatik baino) eta espiritualtasun sutsua ageri dira Xahoren pentsamoldean, euskaldunok hegoaldeko herri hautatua garela usteraino, iparraldeko barbaroen aurrean (zeltak, gaztelauak, germanoak...) zibilizazioaren ordezkariak. Lehen karlistada euskaldunon «independentzia» gerra gisa planteatzen du, betiere independentzia foruekin berdinduz eta Espainia/Frantziarekiko apurketarik gabe. Historialari lana egiten du Xahok, baina idazten duena "Lord of the Rings" gisako mundu-eraikuntzatik dauka errealitatetik baino gehiago. Hala ere, Euskal Herria nazio gisa aurkeztu zuen lehenetarikoa izanda oso aberasgarria iruditu zait Xahoren pentsamoldea ezagutzea.