Galtzagorri elkartea reviewed Ni ez naiz Mikel Laboa by Harkaitz Cano
Galtzagorri elkartearen iruzkina (Liburu Gaztea egitasmoa; Imanol Mercero)
5 stars
Euskal kantari ospetsuaren biografia literarioa eskaintzen digu komiki honek. Kantautore donostiarraren heriotzaren hamargarren urteurrenaren harira Mikel Laboa Katedraren eskariaren ondorioz egina. Egileen esanetan ez da biografia ofizial bat. Hori argi islatzen da komikiaren hasieratik, western bat izango balitz bezala abiatzen da-eta. Baina bada saiakera aski landu bat, azaltzeko zergatik hartzen dugun idolo gisara eta zergatik daukagun aldarera igota.
Tentazioa litzateke beste herrialde eta kulturetako izarren biografia epikoa errepikatzea, baina hori egin ordez (zorionez) euskal erara eta euskal baloreak ardatz hartuta interpretatu dute gure kantariaren ibilbidea. Laboa herritar xume gisa aurkezten zaigu, haren alde gizatiarra islatzen da, beti ere (euskaldunon artean estimatu ohi diren) balore esanguratsuak nola betetzen zituen azpimarratzen: umila, ogibide humanista (haurren psikiatra), errepresioak sortutako abertzale ez-fanatikoa, parranderoa baina buruargia (ikasketak aurrera ateratzeko modua nola errepresentatu duten ikusi besterik ez dago), lagunkoia, sufrimenduaren eramaile isila (bihotzeko gaitza izan zuen txikitatik).
Alde artistikoari dagokionez, berezko kantari gisa aurkezten da, naturaltasunez gitarra hartu eta ekin ziona. Bere sen artistikoa, gainera, euskaltzalea eta iraultzailea dela adierazten zaigu, Atahualpa Yupanqui gisako kantautore iraultzaileen arrastoan eginez lehen pausoak, ondoren euskal kantagintza tradizionalaren piezak berreskuratuz, eta kantagintzaren abangoardiako joeretan kokatuz bere jardun era (Oteizaren ahotan jarri diren hitzak baliatuz: Fronte kultural bat zapalkuntzaren historian atzeraka ibiltzen ikasiko duena behingoz aurrera egiteko! [57. orr.]). Komikian zehar bere inguruko pertsonak ageri dira, aipatutako ezaugarri mitikoak eraikitzen laguntzeko, betiere: Ez Dok Amairu taldeko kideak, Mari Sol Bastida emaztea, Agurtzane eta Izaro seme-alabak… Sintesi moduan eragin horien erakustaldi grafikoa dugu 38-39 orrialdeetan. Bestalde, liburuan Jose Luis Zumeta margolariaren presentzia oso nabarmena da, egileek Zumeta Laboaren alderdi plastikoaren errepresentazio extrapolatua balitz bezala aurkezten digutela dirudi.
Ez dugu, beraz, narrazio-komiki bat bezala irakurri behar obra hau. Egia da kronologia historikoa zaintzen dela -Laboaren gaztarotik zahartzarora ordenatuta daude agertzen diren ekintza gehienak- baina horrek baino pisu handiagoa dute artistaren izaera osatzen duten ezaugarrien bilaketak. Lan zaila, egileek eurek Berria egunkariak egin zuen albistean halaxe aitortu baitzuten: "hori izan zen abiapuntua: konturatzea Laboa iheskorra dela, harrapaezina". Hartara, irakurleok jarrera irekia agertu behar dugu eskaintzen zaigunaren aurrean, Laboaren izaera definitzen zuten askatasun grina eta aldarte umoretsua.
Azkenik, liburuaren egiturari dagokionez, ohartu behar gara kontakizuna adabakien bidez eraiki dela, nahiz eta atalak falta diren eta bereizgarriak ia oharkabean pasatzen diren. Hau izan daiteke atalen (adabakien) partizioa: 5-19 or. (Atahualpa Yupanqui eta bakeroen pelikulak), 20-23 or. (euskal erroak, Aita Mari marinela), 24-27 or. (Marisol kortejatzen), 28-29 or. (bihotzeko gaixotasuna), 30-33 or. (ikasketak, parranda eta kantarako grina), 34-42 or. (lehen kantaldiak), 43-50 or. (Baztan eta eztei bidaia), 51-54 eta 69-78 or. (haurtzaroa, Lekeitioko egonaldia, Gernikako bonbardaketa, Gernika [Lekeitio 4] abestia), 55-68 or. (Ez dok hamahiru taldearen sorrera), 79-82 or. (Lekeitioak eta Joxe Mari Iriondo), 83-90 or. (Kataluniako Nova Cançó), 92-93 or. (Jose Luis Zumeta Laboarekiko), 94-110 or. (abesti baten sorkuntza-prozesua, testutik hasi eta grabaketaraino), 111-112 or. (Laboaren helduaroaren sintesia zazpi iruditan) 113-118 or. (gainbehera eta heriotza), 120-125 or. (oroimena).